Mutlak Butlan Nedir?

Hukukta sözleşmelerin geçerliliği, kanunda belirtilen şekil ve esas kurallarına uygunluk şartına bağlıdır. Bu kurallara aykırı olarak yapılan sözleşmeler bazı durumlarda mutlak butlan (kesin hükümsüzlük) yaptırımına tabi olur. Mutlak butlan, sözleşmenin baştan itibaren geçersiz sayılmasıdır ve taraflar bu sözleşmeye dayanarak hak iddia edemez.

Mutlak Butlanın Özellikleri

• Kendiliğinden geçersizlik: Sözleşme kurulduğu andan itibaren hükümsüzdür.

• Hâkim re’sen dikkate alır: Taraflar ileri sürmese dahi mahkeme, mutlak butlanı kendiliğinden göz önünde bulundurur.

• İyiniyet koruması yoktur: Karşı tarafın iyi niyetli olması, geçersiz sözleşmeyi geçerli hale getirmez.

• Her zaman ileri sürülebilir: Zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir.

Mutlak Butlan Sebepleri

• Kanuna Aykırılık: Emredici hükümlere aykırı yapılan sözleşmeler (örneğin kanuna aykırı faiz anlaşması).

• Ahlaka Aykırılık: Toplum düzenine, ahlak kurallarına aykırı sözleşmeler (örneğin suç işlenmesi için yapılan anlaşmalar).

• İmkânsızlık: Konusu baştan itibaren imkânsız olan sözleşmeler (örneğin yok olmuş bir malın satışı).

• Kamu Düzenine Aykırılık: Devlet düzeni veya toplum menfaatine açıkça aykırı sözleşmeler.

Mutlak Butlanın Sonuçları

• Taraflar sözleşmeden hiçbir hak elde edemez.

• Yapılan ödemeler sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri alınabilir.

• Hâkim, davaya bakarken taraflar ileri sürmese bile geçersizliği re’sen dikkate alır.

Sonuç

Mutlak butlan, sözleşmelerin en ağır geçersizlik yaptırımıdır. Bu nedenle sözleşme hazırlarken hem şekil şartlarının hem de emredici hükümlerin dikkatle incelenmesi gerekir. Hak kayıplarının önlenmesi için sözleşme yapılmadan önce mutlaka bir avukata danışılması faydalı olacaktır.