Yıllık ücretli izin, çalışanların bir yıl boyunca gösterdikleri emeğin karşılığında dinlenmeleri ve motivasyonlarını yenilemeleri için Anayasa ile güvence altına alınmış temel bir haktır. Çalışan, bu hakkını fiilen izin kullanarak değerlendirir. Ancak iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda, çalışanın hak edip de kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretin kendisine ödenmesi yasal bir zorunluluktur. Bu ödemeye yıllık izin ücreti denir.

4857 sayılı İş Kanunu'na göre, bir çalışanın yıllık ücretli izne hak kazanabilmesi için temel şart, işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de dahil olmak üzere, en az tam bir yıl aynı işverene bağlı olarak çalışmış olmasıdır. Bir yıllık çalışma süresini doldurmayan çalışanlar yıllık izne hak kazanamazlar.

Çalışanların hak edecekleri yıllık izin süreleri, iş yerindeki kıdemlerine (hizmet sürelerine) göre kanunla belirlenmiştir. Bu süreler asgari olup, iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

• 1 yıldan 5 yıla kadar (beşinci yıl dahil) hizmeti olanlar: 14 iş günü

• 5 yıldan fazla 15 yıldan az hizmeti olanlar: 20 iş günü

• 15 yıl (on beşinci yıl dahil) ve daha fazla hizmeti olanlar: 26 iş günü

Özel Durumlar:

• On sekiz yaşından küçük ve elli yaşından büyük çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi, kıdemlerine bakılmaksızın 20 iş gününden az olamaz.

• Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.

Yıllık izin ücreti, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki kullanılmamış izin günlerinin parasal karşılığıdır. Hesaplama yapılırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kullanılacak ücretin türüdür.

​

Hesaplamada Esas Alınan Ücret: Yıllık izin ücreti, kıdem ve ihbar tazminatından farklı olarak "giydirilmiş brüt ücret" üzerinden değil, çalışanın iş sözleşmesinin feshedildiği tarihteki en son aldığı 30 günlük çıplak brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Yani sadece çalışanın kök maaşı (brüt) dikkate alınır.

​

Hesaplama Formülü:

1. Günlük Brüt Ücretin Bulunması:

   • Günlük Brüt Ücret = En Son Alınan Aylık Brüt Maaş / 30

2. Toplam Brüt Yıllık İzin Ücretinin Hesaplanması:

   • Toplam Brüt Yıllık İzin Ücreti = Günlük Brüt Ücret x Kullanılmayan Toplam İzin Günü Sayısı

Hesaplanan brüt yıllık izin ücreti, normal bir maaş ödemesi gibi kabul edilir ve yasal kesintilere tabidir. Bu kesintiler şunlardır:

• SGK İşçi Primi (%14)

• İşsizlik Sigortası İşçi Primi (%1)

• Gelir Vergisi (Çalışanın ilgili aydaki toplam vergi matrahına göre %15'ten başlayan oranlarda)

• Damga Vergisi (Binde 7,59)

Tüm bu kesintiler yapıldıktan sonra kalan tutar, net yıllık izin ücreti olarak çalışana ödenir.

• Çalışırken yıllık iznimi kullanmak yerine ücretini alabilir miyim? Hayır. Yıllık iznin temel amacı çalışanın dinlenmesidir. Bu nedenle, iş sözleşmesi devam ederken yıllık iznin paraya çevrilmesi kanunen mümkün değildir. Ücret ödemesi sadece iş sözleşmesi sona erdiğinde yapılır.

• Yıllık izin hakkımdan vazgeçebilir miyim? Hayır. Yıllık izin anayasal bir hak olup, bu haktan feragat edilemez.

• Yıllık izin ücreti için zamanaşımı süresi ne kadardır? Yıllık izin ücreti alacağı için zamanaşımı süresi, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıldır.

• Resmi tatiller ve hafta sonları yıllık izinden sayılır mı? Hayır. Yıllık izin süresine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ve pazar günleri (veya haftalık tatil günü hangisiyse) izin süresinden sayılmaz ve bu günler izne eklenir.

Yeraltı maden işlerinde çalışmak, niteliği gereği İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kanunu kapsamında en ağır ve tehlikeli işlerden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle, yeraltı maden işçilerini korumak amacıyla genel iş hukuku kurallarından farklı, çok daha avantajlı ve koruyucu özel düzenlemeler getirilmiştir. Bu çalışanların hakları, standart bir çalışana göre önemli farklılıklar gösterir.​

​

Yıllık Ücretli İzin Hakkı

​

Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri, normal işçilere göre daha uzundur. İş Kanunu'nda kıdeme göre belirlenen standart izin sürelerine ek olarak 4'er gün daha izin verilir.

Buna göre yeraltı maden işçisinin yıllık izin hakları:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5. yıl dahil) kıdemi olanlar: 14 + 4 = 18 gün

• 5 yıldan 15 yıla kadar (15. yıl hariç) kıdemi olanlar: 20 + 4 = 24 gün

• 15 yıl ve daha fazla kıdemi olanlar: 26 + 4 = 30 gün